Projektowanie produktów i usług przeszło w ostatnich dekadach ogromną transformację. Od funkcjonalności i estetyki, przez ergonomię, aż po personalizację – każda z tych perspektyw miała swoje pięć minut. Dziś coraz częściej mówi się o inclusive design – projektowaniu włączającym, które uwzględnia różnorodność użytkowników i dąży do tego, by nikt nie czuł się wykluczony.

Według raportu World Health Organization (2022), ponad 16% populacji świata żyje z jakąś formą niepełnosprawności, a ponad 1,3 miliarda osób wymaga rozwiązań dostosowanych do ich potrzeb. Ale inclusive design to nie tylko odpowiedź na niepełnosprawności – to także uwzględnianie wieku, płci, kultury, kontekstu społecznego czy ograniczeń technologicznych.

Jak zauważa Kat Holmes, autorka książki Mismatch: How Inclusion Shapes Design: „Wszyscy jesteśmy czasowo lub permanentnie wykluczeni z pewnych doświadczeń. Inclusive design nie jest projektowaniem dla ‘innych’, lecz dla nas wszystkich”.

Czym jest inclusive design?

Inclusive design to podejście, które zakłada, że produkt czy usługa powinny być dostępne i użyteczne dla jak najszerszej grupy użytkowników – niezależnie od ich umiejętności, doświadczeń czy ograniczeń. To nie tylko kwestia „dostępności” (accessibility), ale także tworzenia rozwiązań, które budują równość, komfort i poczucie przynależności.

Kluczowe zasady inclusive design

• Różnorodność użytkowników – uwzględnianie odmiennych perspektyw i doświadczeń już na etapie badań i projektowania.
• Elastyczność – produkt lub usługa powinny być użyteczne w różnych warunkach i kontekstach.
• Prostota i intuicyjność – im mniej barier poznawczych, tym większa inkluzywność.
• Empatia – rozumienie realnych wyzwań użytkowników i ich potrzeb.

Dlaczego inclusive design jest ważny?

1. Wymiar społeczny

Marki coraz częściej są oceniane nie tylko przez pryzmat jakości produktów, ale także tego, jak wpływają na społeczeństwo. Inclusive design wzmacnia wizerunek marki jako odpowiedzialnej i świadomej.

2. Wymiar biznesowy

Według raportu Accenture (The Disability Inclusion Advantage, 2021), firmy stosujące zasady inkluzywności notują 28% wyższe przychody i 30% lepsze wyniki ekonomiczne w porównaniu do konkurencji.

3. Wymiar legislacyjny

W wielu krajach rośnie liczba regulacji dotyczących dostępności (np. European Accessibility Act 2025), które wymuszają wdrażanie rozwiązań włączających.

Inclusive design w praktyce – przykłady

Technologia

• Microsoft – klawiatura Surface Adaptive Kit czy kontroler Xbox Adaptive Controller zaprojektowane z myślą o osobach z ograniczeniami ruchowymi.
• Apple – wbudowane w system iOS funkcje ułatwień dostępu, takie jak VoiceOver czy napisy na żywo.

FMCG i retail

• Unilever – wprowadzenie butelek do szamponów z wypukłymi oznaczeniami, ułatwiającymi rozróżnianie produktów dla osób niewidomych.
• Procter & Gamble – reklamy uwzględniające różnorodność płciową, etniczną i wiekową, co wzmacnia wizerunek marki inkluzywnej.

Architektura i przestrzeń publiczna

• Projektowanie przestrzeni, które są dostępne dla osób starszych, rodziców z dziećmi czy osób z ograniczeniami ruchowymi – rampy, windy, szerokie korytarze.

Inclusive design w komunikacji i reklamie

Projektowanie włączające nie kończy się na produkcie. To także język, obrazy i narracja używane w reklamie:

• Pokazywanie różnorodności w kampaniach – nie tylko pod kątem etnicznym, ale także wieku, sylwetki czy orientacji.
• Eliminowanie stereotypów – unikanie komunikatów, które mogą wykluczać lub stygmatyzować.
• Tworzenie treści dostępnych – np. napisy w filmach wideo, audiodeskrypcja, kontrastowe grafiki.

Jak wdrożyć inclusive design w organizacji?

1. Badania z udziałem różnych grup

Nie projektuj tylko dla „średniego konsumenta” – angażuj osoby z różnymi doświadczeniami i potrzebami w proces testowania.

2. Zespół projektowy pełen różnorodności

Zespół złożony z osób o odmiennym pochodzeniu, wieku czy doświadczeniu szybciej identyfikuje bariery i proponuje trafniejsze rozwiązania.

3. Edukacja i świadomość

Szkolenia z zakresu dostępności i inkluzywności powinny być standardem w firmach – zarówno w zespołach projektowych, jak i marketingowych.

4. Technologie wspierające

Wykorzystanie narzędzi AI do analizy kontrastu grafik, czytników ekranowych, aplikacji do testowania dostępności.

Głos ekspertów

Don Norman, guru designu i autor The Design of Everyday Things, podkreśla: „Dobre projektowanie nie polega na tworzeniu produktów dla większości. Polega na tworzeniu produktów, które działają dobrze dla wszystkich”.

Z kolei Kat Holmes dodaje: „Inclusive design nie jest dodatkiem do procesu – to fundament, który zmienia sposób, w jaki rozumiemy użytkownika i jego doświadczenie”.

Podsumowanie

Inclusive design to nie trend, ale konieczność. W świecie, gdzie konsumenci coraz częściej oczekują od marek autentyczności, równości i odpowiedzialności, projektowanie włączające staje się przewagą konkurencyjną. To inwestycja, która przynosi korzyści społeczne, biznesowe i wizerunkowe.

Firmy, które już dziś wdrożą filozofię inclusive design, zyskają lojalność klientów i wyróżnią się na tle konkurencji. Bo produkty i usługi tworzone z myślą o wszystkich – naprawdę służą każdemu.